Pneumoencefalografia. Zapomniane ofiary komunistycznej psychiatrii

Jarosław Dubiel (Jarema)

Jednym z najbardziej okrutnych i bezsensownych eksperymentów, na które trafiłem w komunistycznej Polsce były badania przeprowadzone w Krychnowicach pod Radomiem w latach 1971 -1974. Badania nosza tytuł „Organiczne zmiany w mózgu w grupie młodzierzy z zaburzeniami zachowania” i są dziełem psychologów Jerzego Szafranka , Krystyny Szafranek, Anny Krąpiec i Ewy Gromek. Badania opisane są w miesięczniku wydawanym przez Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej „Zagadnienia wychowawcze a zdrowie psychiczne” nr 6 z 1978 r.. Celem badań było ustalenie wpływu organicznego uszkodzenia mózgu na nieprawidłowe kształtowanie się osobowości manifestujące się różnymi formami zaburzeń zachowania”. Przedmiotem badań było 100 dzieci w wieku 12-17 lat, skierowanych do szpitala na obserwację, albowiem stwierdzono u nich „nasilające sie zaburzenia zachowania”. Średnia wieku wynosiła 14,2 lat. Wśród nich było 76 chłopców i 26 dziewcząt. U 82 osób ujawniono zdecydowanie niekorzystny wpływ środowiska. Zaburzenia zachowania manifestowały się najczęściej :

-systematycznym zaniedbywaniem obowiązków szkolnych

-nieuznawaniem autorytetów

-powtarzającymi się ucieczkami z domu

-konfliktami ze środowiskiem dorosłych i rówieśników

-agresją

-skłonnościami do picia alkoholu i palenia papierosów

-część miała konflikty z prawem z powodu włóczęgostwa,włamań, chuligaństwa i czynów niszczycielskich.

Każdy z analizowanych pacjentów był poddany podstawowym badaniom pracownianym, oceniano jego stan psychiczny na podstawie badań w gabinecie i obserwacji na oddziale. Wykonano pneumoencefalografię frakcjonowaną i minimum jedno badanie encefalograficzne.

Badanie to polega na wypełnieniu powietrzem przestrzeni płynowych czaszki. Frakcjonowana odma czaszkowa uwidocznia układ komorowy mózgu, zbiorniki podstawy i przestrzeń podpajęczynówkową nad półkulami mózgu. W pierwszym etapie wykonuje się nakłucie lędźwiowe upuszczając kolejno 8—10 ml płynu mózgowo-rdzeniowego i wpuszczając strzykawką nieco większą ilość powietrza. Czynność tę wykonuje się 2—3-krotnie, za każdym razem przeprowadzając w różnych płaszczyznach badanie radiologiczne czaszki oceniające stopień wypełnienia przestrzeni płynowych mózgu.

Wg Wikipedii, metodę stosowano szeroko w połowie XX wieku, zarzucono niemal całkowicie w latach 80. Przeprowadzenie badania było niezmiernie bolesne dla pacjenta i obarczone poważnym ryzykiem powikłań.

Warto dodać że to inwazyjne badanie często powodowało uszkodzenia mózgu, Zdarzały się też wypadki śmiertelne.

W opisywanych badaniach problem bólu i cierpienia pominięto zupełnie. Wyniki badań były natomiast bardzo interesujące (z punktu widzenia systemu)

1) Organiczne zmiany w mózgu rozpoznano u 54 osób (54%)

2) Podejrzewa się organiczne uszkodzenia mózgu u 23 osób (23%)

3) Tylko u 23 osób (23%) nie stwierdzono podstaw do wysunięcia podejrzeń o uszkodzenia mózgu

„Badacze” udowodnili to w co od początku głęboko wierzyli, a mianowicie „zaburzenia zachowania” czyli palenie papierosów,nieszanowanie autorytetów ,wagary itd u swego podłoża mają w większości wypadków organiczne uszkodzenia mózgu.

Przejęty ta historią (30 lat temu) pobiegłem do Janka Kelusa . Pomógł znależć amerykańskie materiały o o zagrożeniach wynikających ze stosowania pneumoencefalografi. Mając wszystko to w ręku zaapelowałem do środowisk opozycyjnych o pomoc i interwencję.

Nie chciano mi uwierzyć. Ale miałem w ręku egzemplarz „Zagadnień wychowawczych …” z opisanymi badaniami. Nikt się z tym nie krył.

Postanowiono sprawdzić na miejscu. Sprawdzono. Badania się odbyły. Miesięcznik nie kłamał.

Nie podjęto jednak żadnego protestu , żadnej petycji ani interwencji. Okazało się bowiem, że lekarze z Krychnowic nie ulegli naciskom władzy i nie zgodzili się by działaczom robotniczym z Radomia po zamieszkach w 1976 przypisać zaburzenia psychiczne.

Cierpieniem dzieci z napompowanymi mózgami nikt się nie przejął.

Ich los do dzisiaj nie znany nie budzi również teraz zainteresowania IPN-u